کتاب نشانه شناسی عکاسی

کتاب نشانه شناسی عکاسی

مقدمه

در بخش نخست این پژوهش، بحث ها بر سر این پیش فرض خواهد بود که نشانه شناسی، جدای از تثبیت طبیعت نشانه ی تصویری، باید قادر به بازگویی چگونگی تفاوت اینگونه نشانه ها نیز باشد. به عنوان مثال، | اینکه نشانه ی عکاسی به چه کیفیتی از نشانه های طراحی و نقاشی متمایز می شود. به همین منظور، به بررسی شماری از تحلیل های عمده ای خواهیم پرداخت که تاکنون در حوزه ی نشانه شناسی بصری شکل گرفته اند و از این طریق سعی می کنیم که در مرتبه ی نخست، حدود دامنه ی پیش فرض این تحلیل ها و تفاوت آن را در مورد انواع مختلف تصاویر مشخص کنیم و آن را در قالب چند مدل تجسم بخشیم و در مرتبه ی دوم، بر این نکته تأکید کنیم که نتایج این تحلیل ها، حتی زمانی که بر مبنای مدل های مشابهی باشند، تا چه حد از هم دورند.

البته، یافتن انشعابات گوناگون در نشانه شناسی، چه در طرح مدلها و چه در نتایج حاصل از آن کار دشواری نیست؛ اما، نکته ی جذاب برای ما در این است که دریابیم مراتب تفاوت انواع نشانه شناسی تا چه میزان می تواند همبسته ی تفاوت واقعی انواع تصویر باشد. تفاوت ابژه ها، از یک سو، صرفا مقوله ای عرضی و تحمیلی نیست که مطابق با گرایش فکری متفاوت مکاتب و سنت های نشانه شناختی به ابژه های مورد تحلیل نسبت داده شود؛ و از سوی دیگر، این تفاوت ها چندان هم نمی تواند ذاتی ابژه ها باشد آنطور که بتوان خصیصه های تک تک تصاویر را به مثابه موجوداتی یگانه تبیین کرد یا به زعم اكو واسکولاستیک ها آن را به کل «وصف ناپذیر» خواند. نیاز ما دست یافتن به مجموعه ویژگی هایی است که هم ذاتي ابژه های مورد تحلیل باشد و هم آنقدر کلی که بتوان براساس آن در دل دسته بندی یک نشانه ی بخصوص، زیر مجموعه هایی را نیز بوجود آورد. مثلا اینکه، خود نشانه ی تصویری یکی از زیر مجموعه های نشانه های شمایلی است.

چنانکه بعدتر خواهیم دید، نتایج پژوهش ما چندان مورد انتظار نیست. در واقع، بیشتر نوشتارهای تحلیلی که نگرششان مبتنی بر نشانه شناسی تصاویر است بی اعتنای به جزییات از کار درآمدند. یا به این دلیل که آشکارا خود را هدف فرض کردند و از همین روی پی آیند کارشان بیشتر تاریخ هنری است تا نشانه شناختی؛ و یا اینکه از سر تصادف، تحلیلگران یکسر نسبت به مقتضیاتی نا آگ��ه بودند که می بایست بر شیوه های طراحی شده برای اخذ نتیجه اعمال شود و آن را مستعد تعمیم پذیری کند.

درست همانند بارت، که در تحلیل تصویر پانتزانی، همزمان یک عکس، یک تصویر نشریه ای و یک تصویر تبلیغاتی را مورد مطالعه قرار داده بود، بیشتر دیگر نشانه شناسان نیز تصاویری را مورد تحلیل قرار می دهند که می تواند در آن واحد در دسته بندی های متفاوتی بگنجد. همین امر گاه فهم اینکه تشخیص وجوه تصویر با کدام یک از این دسته بندی هاست را غیر ممکن می سازد. افزون بر این، هنگامی که شیوه های تحلیلی به واقع «دست اندرکار» بوجود آوردن نتایج تعمیم پذیر میشوند دست کم تا آنجا که موضوع به گونه های تصویری همچون عکس ها و نقاشی ها بر می گردد، هم فرض های اولیه و هم نتایج ثابت به نظر می رسند.